The newly adopted Broadcasting Law Amendment (2018) contains only superficial change, fails to protect freedom of expression, and reflects the government’s lack of open consultation.

Download as PDF >>

The Amendment makes just two substantive changes to the legal framework for the broadcast media. One change is positive for freedom of expression and one is negative.

1. Positive for free expression - The risk of persons and companies monopolising the media will be reduced under the amended Article 51. The broadcasting spectrum is public property and therefore licences should be distributed according to the diverse needs and opinions of the public. Concentrating ownership among just a few persons and companies undermines this diversity. The amendment’s replacement of the phrase “100% ownership” with “influential authority” will ensure more flexibility in identifying and stopping those trying to monopolise the media.
2. Negative for free expression - The creation of “temporary licences” under amended Article 14(n) will increase the risk that broadcasters will self-censor and under-invest in their channels. A normal broadcasting licence of 7-10 years frees broadcasters to include content that holds the government accountable, and also enables broadcasters to invest in developing sustainable quality programming. Faced with short licences, broadcasters may cut content that could undermine their relationship with the government, as well as develop only cheap programming intended to make a quick advertising profit.

After entering government in 2016, the NLD quickly announced its intention to amend the Broadcasting Law. Since 2017, there have been rumours that the government has consulted with private companies already holding broadcast agreements, and with international sources. However, the Ministry of Information and Parliament have held no openconsultations with Myanmar civil society.

In 2017, FEM compared the Broadcasting Law to international standards and made the following recommendations, none of which has been included in the amendment. In particular, FEM urged the government to reform the broadcasting sector in advance of the 2020 elections to ensure that information on political parties, candidates, and policies are given to the public free and fair.

In summary, thisBroadcasting Law is not suitable for a democracy and needs amending to remove government-controlled channels and protect the independence of the regulator. The Broadcasting Law also needs to explain how Myanmar will move to digital broadcasting.

Articles 2(h), 4(b), 38(d), 61-62 – Government-run broadcasters

Articles 2(h), 4(b), 38(d) and 61-62 keep government broadcasters. Article 2(h) defines government broadcasters, not limited to only those run by the Ministry of Information.Article 4(b) says that government broadcasters will be kept alongside public-service, community and commercial broadcasters. Article 38(d) gives government broadcasters licences for up to 10 years. Article 61-62 say that the government broadcasters will be funded by a mixture of government budget and advertising.

International standards

The media’s role in a democracy is to report and comment on what the government does in order to hold it accountable. Government broadcasters are unlikely to be fair and balanced because the government is unlikely to criticise its own performance and activities. International standards say that governments should not control any media including broadcasters.

Recommendations

• Repeal Articles 2(h), 4(b), 38(d), 61-62 and turn all government broadcasters into public service media.

Articles 5-30 – Broadcasting regulator independence

Articles 5-6 create the Broadcasting Authority which has 13 members including one minister, four deputy ministers, and four senior government officials, who advise the Broadcasting Council on broadcasting policies and spectrum management. Articles 7-30 create the Broadcasting Council which regulates the licensing and develops and implements a code of conduct for broadcasters. Article 12 says that the President appoints nine Council members from 18 shortlisted by the President and speakers of the lower and upper houses of parliament. Article 18 says that the President can dismiss Council members for wrongdoing. Article 91 says that broadcasters and individuals can appeal to the President if they are not happy with the Council’s decision.

International standards

Broadcasting regulators must be independent from government control in order to protect media freedom. However, the Broadcasting Authority is mostly government officials and the Broadcasting Council members are chosen by the government, so neither is independent. Most of the Authority and Council members can be dismissed by the President for vague reasons making them easily controlled by the government. Any decision made by the Council can be reversed by appealing to the President, which makes the Council redundant. International standards also say that broadcasting regulators should be representative of society but the law does not ensure any diversity representation. Article 7(b) actually unlawfully discriminates against people whose parents were not citizens.

Recommendations

• Repeal Articles 5-6 and stop all of the Authority’s decision-making powers.
• Add a new article before Article 7 saying that the Council should be independent from government and that nobody should try to influence Council members.
• Amend Article 7(b) removing the need for parents to be citizens.
• Amend Articles 9-12 so that Council members are nominated by civil society and parliament, and that members should represent Myanmar’s diversity.
• Amend Article 18 so that Council members can only be dismissed by a qualified majority of the Council, and can appeal to a court.

Articles 75-91 – Code of conduct and complaints mechanism

Articles 75-91 create a complaints mechanism in the Council to hear and resolve problems. Articles 75-78(a) create a code of conduct based on ethical values that include balance and impartiality, age categorisation, privacy, and advertising standards. Articles 78(b)-83 create a body in the Council to hear complaints about broadcasters that have broken the code of conduct. Articles 81-86 give the Council body powers to issue a warning and have it published, rectify false statements, give the right of reply. Articles 87-91 say that the Council can punish the broadcaster including with a warning, administrative fine, or by revoking the licence temporarily or permanently.

International standards

Broadcasting codes of conduct should be based on the principles of international professional ethics and freedom of expression rather than only national moral and ethical values because morality is often vague and subjective according to each individual person and can result in broadcasting councils making arbitrary decisions. International standards also say that complaints mechanisms should follow general principles of due process which should be written clearly in the law, including the right to a hearing, timescales for decisions, processes for clearly communicating the decision, and a clear appeals procedure for judicial (not president) review.

Recommendations

• Amend Article 72 to make the Council complaints mechanism responsible to hear complaints about advertising.
• Add international professional ethics and freedom of expression to Article 75(a).
• Amend Article 79 to include the right to a hearing, timescales for decisions, processes for clearly communicating the decision, and a clear appeals procedure for judicial review.

Missing articles

The Broadcasting Law is missing articles that are normally in broadcasting laws.

International standards

International standards say that broadcasting laws should include rules for elections that guarantee political parties and their candidates the right to communicate their opinions and policies, and guarantee the media’s right to report freely and the voters’ right to hear different opinions. These guarantees include campaign news coverage, airtime for political parties to explain their policies, and voter education. International standards also say that broadcasting laws should cover the move from analogue to digital technology and the convergence with online media so that people continue to have access to broadcasting media.

Recommendations

• Add an article that guarantees broadcasting rights during elections.
• Add an article requiring broad consultation on the move from analogue to digital broadcasting, which should follow the principles of access and diversity.

အသစ်ရေးဆွဲပြဌာန်းလိုက်သော ရုပ်မြင်သံကြားနှင့် အသံထုတ်လွှင်ခြင်းဆိုင်ရာ ဥပဒေကို ပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေ (၂၀၁၈)  တွင် အပေါ်ယံပြင်ဆင်ချက်များသာ ပါဝင်ပြီး၊ လွတ်လပ်စွာထုတ်ဖော်ရေးသားပြောဆိုခွင့်ကို ကာကွယ်ရန် ပျက်ကွက်လျက်ရှိကာ၊ အစိုးရ၏ ပွင့်လင်းပြီးအများပါဝင်သော ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းမှု ကင်းမဲ့ခဲ့ခြင်းကို ထင်ဟပ်လျက်ရှိသည်။

Download PDF >>(Zaw gyi below.)

ပြင်ဆင်သည့်ဥပဒေသည် ရုပ်သံလွှင့်မီဒီယာအတွက် ဥပဒေမူဘောင်အရ ထိရောက်သည့် ပြင်ဆင်ချက် နှစ်ခုကိုသာ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ တစ်ခုမှာ လွတ်လပ်စွာထုတ်ဖော်ရေးသားပြောဆိုခွင့်အတွက် အပေါင်းလက္ခဏာဆောင်ပြီး၊ တစ်ခုမှာ အနှုတ်သဘောဆောင်လေသည်။

၁) လွတ်လပ်စွာထုတ်ဖော်ရေးသားပြောဆိုခြင်းအတွက်အပေါင်းလက္ခဏာ- ပြင်ဆင်လိုက်သည့် ပုဒ်မ ၅၁ အရ မီဒီယာအား လူပုဂ္ဂိုလ်နှင့် ကုမ္ပဏီများမှ လက်ဝါးကြီးအုပ်နိုင်ချေအန္တရာယ်ကို လျော့ချနိုင်ပေလိမ့်မည်။ ရုပ်သံလွှင့်လှိုင်းနှုန်းစဉ်များမှာ လူထုပိုင်ဆိုင်မှုဖြစ်ပြီး၊ ထို့ကြောင့်ပင် လူထု၏မတူကွဲပြားသောလိုအပ်ချက်နှင့် အမြင်များအတွက် လိုင်စင်များကို ထုတ်ပေးသင့်သည်။ လူအနည်းငယ်နှင့် ကုမ္ပဏီအချို့ကြားတွင်သာ ပိုင်ဆိုင်မှုများရှိနေခြင်းမှာ ယင်းမတူကွဲပြားမှုကို ချိုးနှိမ်ရာရောက်လေသည်။ ပြင်ဆင်ချက်အရ “၁၀၀% ပိုင်ဆိုင်မှု” အစား “လွှမ်းမိုးပိုင်ခွင့်”နှင့် အစားထိုးထားရာ၊ မီဒီယာလက်ဝါးကြီးအုပ်မှုကို သတ်မှတ်ခြင်းနှင့် တားဆီးခြင်းတွင် ဘက်စုံထောင့်စုံမှချင့်ချိန်နိုင်ကာ ပိုမိုထိရောက်စေသည်။

၂) လွတ်လပ်စွာထုတ်ဖော်ရေးသားပြောဆိုခြင်းအတွက် အနှုတ်လက္ခဏာ- ပုဒ်မ ၁၄ (ဎ) တွင် “ယာယီလိုင်စင်” ကို ဖန်တီးလိုက်ခြင်းက ရုပ်သံလွှင့်သမားများအနေဖြင့် မိမိကိုယ်ကိုဆင်ဆာထိန်းချုပ်ခြင်းနှင့် ၎င်းတို့ ရုပ်သံလိုင်းများတွင် လုံလောက်မှုမရှိစွာရင်းနှီးမြှုပ်နှံခြင်းတို့ကို ဖြစ်စေနိုင်သည်။ ပုံမှန်ရုပ်သံလွှင့်လိုင်စင်က အစိုးရတာဝန်ခံမှုအား ချုပ်ကိုင်နိုင်သည့် အကြောင်းအရာများထည့်သွင်းရန် ရုပ်သံလွှင့်လုပ်ငန်းလုပ်ကိုင်သူများကို လွတ်လပ်မှုရှိစေပြီး၊ ရည်ရှည်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်နေသည့် အရည်အသွေးပြည့်မီသော အစီအစဉ်များဖော်ဆောင်ရာတွင် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံစွမ်းရှိစေသည်။ ရေတိုလိုင်စင်ကြောင့် ရုပ်သံလွှင့်လုပ်ငန်း လုပ်ကိုင်သူများအနေဖြင့် အစိုးရနှင့် ၎င်းတို့၏ ရင်းနှီးဆက်ဆံရေးကို ထိခိုက်စေမည့် အကြောင်းအရာများကို ဖြတ်ချစေနိုင်သလို၊ ကြော်ငြာများမှ မြန်ဆန်သည့်အကျိုးအမြတ်ရရှိရန်အတွက် ရည်ရွယ်သည့် အရည်အသွေးနိမ့်သောအစီစဉ်များကိုသာ ပြုလုပ်ဖန်တီးလာနိုင်သည်။

၂၀၁၆ ခုနှစ်တွင် အစိုးရဖြစ်ပြီးနောက် ရုပ်သံလွှင့်ဥပဒေကိုပြင်ဆင်ရန်ရည်ရွယ်ချက်ကိုNLD မှ လျင်မြန်စွာကြေညာခဲ့သည်။ ၂၀၁၇ ခုနှစ်ကတည်းက အစိုးရသည် ရုပ်သံလွှင့်ရန်သဘောတူညီမှုရထားပြီး၊ လုပ်ကိုင်နေပြီးဖြစ်သော ပုဂ္ဂလိက ကုမ္ပဏီများ၊ နိုင်ငံတကာအရင်းမြစ်များနှင့် ဆွေးနွေးနေသည်ဟု ကောလဟာလများ ထွက်ပေါ်ခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးဌာနနှင့် လွှတ်တော်မှ မြန်မာနိုင်ငံရှိအရပ်ဖက်လူမှုအဖွဲ့အစည်းများနှင့် ပွင့်လင်းမြင်သာပြီး၊အများပါဝင်သော ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းခြင်းများ ပြုလုပ်ခဲ့ခြင်း မရှိပါ။

၂၀၁၇ခုနှစ်တွင် FEM မှ မြန်မာနိုင်ငံ၏ ရုပ်သံလွှင့်ဥပဒေကို နိုင်ငံတကာစံနှုန်းများနှင့် ယှဉ်ထိုးသုံးသပ်ခဲ့ပြီး၊ အောက်ပါအကြံပြုချက်များကို ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ သို့သော် ပြင်ဆင်သည့်ဥပဒေတွင် ယင်းတို့ကို ထည့်သွင်းခံခဲ့ရခြင်းမရှိပါ။ အထူးသဖြင့် ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲအမီ နိုင်ငံရေးပါတီများ၊ ကိုယ်စားလှယ်များ၊ မူဝါဒများအကြောင်း သတင်းအချက်အလက်များကို ပြည်သူ့ထံ လွတ်လွတ်လပ်လပ်မျှမျှတတပေးနိုင်ရန် ရုပ်သံလွှင်ကဏ္ဍကို ပြင်ဆင်ရန် FEM မှ အစိုးရကို တိုက်တွန်းခဲ့သည်။

အနှစ်ချုပ်ဆိုရလျှင် ယခုရုပ်သံလွှင့်ဥပဒေသည် ဒီမိုကရေစီအတွက် မသင့်လျော်ဘဲ၊ အစိုးရထိန်းချုပ်နေသည့် ရုပ်သံလွှင့်လိုင်းများကို ပယ်ဖျက်ရန်နှင့် ထိန်းချုပ်ရေးအဖွဲ့၏ လွတ်လပ်အမှီအခိုကင်းမှုကို ကာကွယ်ပေးရန် ပြင်ဆင်ချက်များ လိုအပ်နေသည်။ လက်ရှိရုပ်သံလွှင့်ဥပဒေအနေဖြင့် ဒစ်ဂျစ်တယ်ရုပ်သံလွှင့်ပုံစံသို့ မည်သို့မည်ပုံကူးပြောင်းမည်ကို ရှင်းပြရန်လည်း လိုအပ်နေပါသည်။

ပုဒ်မ ၂(ဇ)၊ ၄(ခ)၊ ၃၈(ဃ)၊ ၆၁ မှ ၆၂ အထိ- အစိုးရပိုင်ရုပ်သံလွှင့်မီဒီယာများ

ပုဒ်မ ၂(ဇ)၊ ၄(ခ)၊ ၃၈(ဃ) နှင့် ပုဒ်မ ၆၁ မှ ၆၂ အထိသည် အစိုးရပိုင်ရုပ်သံလွှင့်မီဒီယာများကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားသည်။ ပုဒ်မ၂(ဇ)က အစိုးရရုပ်သံလွှင့်မီဒီယာများကို အဓိပ္ပါယ်သတ်မှတ်ဖော်ပြထားပြီး၊ ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ လုပ်ကိုင်နေသော မီဒီယာတစ်ခုတည်းကိုသာ ရည်ညွှန်းကန့်သတ်ထားခြင်း မဟုတ်ပေ။ ပုဒ်မ ၄(ခ)ကမူ အများပြည်သူပိုင်ရုပ်သံလွှင့်မီဒီယာဝန်ဆောင်မှု၊ လူထုအဖွဲ့အစည်းအခြေပြုရုပ်သံလွှင့်မီဒီယာ နှင့် စီးပွားဖြစ်ရုပ်သံလွှင့်မီဒီယာများနှင့်အတူ အစိုးရရုပ်သံလွှင့်မီဒီယာကိုလည်း ဆက်လက်ထားရှိသွားမည်ဖြစ်ကြောင်း ပြောထားသည်။ ပုဒ်မ ၃၈(ဃ) အရ အစိုးရရုပ်သံလွှင့်မီဒီယာ၏လိုင်စင်သက်တမ်းမှာ ၁၀ နှစ်အထိ ပေးထားသည်။ ပုဒ်မ ၆၁ နှင့် ၆၂ တွင် အစိုးရမီဒီယာများကို အစိုးရဘဏ္ဍာနှင့် ကြော်ညာခများမှ ရောယှက်ထောက်ပံ့ပေးသွားမည်ဟု ဖော်ပြထားသည်။

နိုင်ငံတကာစံနှုန်းများ

ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံတစ်ခုတွင် မီဒီယာ၏ အခန်းကဏ္ဍမှာ အစိုးရတာဝန်ခံမှုကို ထိန်းကျောင်းနိုင်ရန်အလို့ငှာ အစိုးရဘာတွေလုပ်ဆောင်နေသလဲ ဆိုသည်ကို တင်ပြရန်နှင့် သဘောထားအမြင်ပေးရန် ဖြစ်လေသည်။ အစိုးရမှ ၎င်း၏ ကိုယ်ပိုင်လုပ်ဆောင်ချက်များနှင့် လုပ်ငန်းဆောင်တာများကို ဝေဖန်ရန် မဖြစ်နိုင်သဖြင့် အစိုးရရုပ်သံလွှင့်မီဒီယာများအနေဖြင့် လွတ်လပ်ပြီးမျှတဖို့ ဖြစ်နိုင်ချေအလွန်နည်းပါးလှသည်။ နိုင်ငံတကာစံနှုန်းများအရ အစိုးရများသည် ရုပ်သံလွှင့်မီဒီယာအပါအဝင် မည်သည့်မီဒီယာကိုမှ မထိန်းချုပ်ထားသင့်ကြောင်း ဖော်ပြထားပြီး ဖြစ်သည်။

အကြံပြုချက်များ

• ပုဒ်မ ၂(ဇ)၊ ၄(ခ)၊ ၃၈(ဃ) နှင့် ပုဒ်မ ၆၁ မှ ၆၂အထိကို ပယ်ဖျက်ပြီး၊ အစိုးရပိုင်ရုပ်သံလွှင့်မီဒီယာများအားလုံးကို အများပြည်သူဝန်ဆောင်မှုရုပ်သံလွှင့်မီဒီယာ အဖြစ်သို့ ပြောင်းလဲပါ။

ပုဒ်မ ၅ မှ ၃၀ အထိ - ရုပ်သံလွှင့်မီဒီယာထိန်းကျောင်းရေး၏ လွတ်လပ်အမှီအခိုကင်းမှု

ပုဒ်မ ၅ မှ ၆ သည် ဝန်ကြီး ၁ ဦး၊ ဒုဝန်ကြီး ၄ ဦး နှင့် အစိုးရစီနီယာအရာရှိ ၄ ဦးအပါအဝင် စုစုပေါင်းအဖွဲ့ဝင် ၁၃ ဦးပါဝင်သော ရုပ်သံလွှင့်အာဏာပိုင်အဖွဲ့ကို ဖန်တီးထားသည်။ ၎င်းအဖွဲ့က ရုပ်သံလွှင့်မူဝါဒများ၊ လှိုင်းနှုန်းစဉ်စီမံကြီးကြပ်မှုများနှင့် ပတ်သတ်၍ ရုပ်သံလွှင့်မီဒီယာကောင်စီကို အကြံပေးမည်ဖြစ်သည်။ ပုဒ်မ  ၇ မှ ၃၀ အထိက ရုပ်သံလွှင့်ကောင်စီကို ဖန်တီးထားပြီး၊ ၎င်းမှ လိုင်စင်ကို ကြီးကြပ်ကာ ရုပ်သံလွှင့်သူများအတွက် ကျင့်ဝတ်များကို ရေးဆွဲရမည်ဖြစ်သည်။ ပုဒ်မ ၁၂ က ပြောထားသည်မှာ သမ္မတ၊ အထက်လွှတ်တော် အောက်လွှတ်တော် ဥက္ကဌတို့မှ စာရင်းပေးသွင်းထားသော လူပုဂ္ဂိုလ် ၁၈ ဦးမှ ကောင်စီဝင် ၉ ဦးကို သမ္မတမှ ရွေးချယ်ခန့်ထားရန်ဖြစ်သည်။ ကောင်စီအဖွဲ့ဝင်များအမှားပြုလုပ်လျှင် သမ္မတမှ ဖြုတ်ချပစ်နိုင်ကြောင်း ပုဒ်မ ၁၈က ပြောထားသည်။ ရုပ်သံလွှင့်လုပ်ငန်းရှင်များနှင့် လူတစ်ဦးချင်းသည် ကောင်စီ၏ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို မကျေနပ်လျှင် သမ္မတသို့တင်ပြ အသနားခံနိုင်ကြောင်း ပုဒ်မ ၉၁ မှ ပြဌာန်းထားသည်။

နိုင်ငံတကာစံနှုန်းများ

ရုပ်သံလွှင့်မီဒီယာစည်းကမ်းထိန်းသိမ်းရေးအဖွဲ့သည် မီဒီယာလွတ်လပ်ခွင့်ကို ကာကွယ်ရန် အစိုးရထိန်းချုပ်မှုမှ လွတ်လပ်အမှီအခိုကင်းရန် လိုအပ်သည်။ သို့သော်လည်း အာဏာပိုင်အဖွဲ့သည် အများအားဖြင့် အစိုးရအရာရှိများဖြစ်ကြပြီး၊ ရုပ်သံလွှင့်ကောင်စီအဖွဲ့ဝင်များကိုလည်း အစိုးရမှရွေးချယ်ခန့်အပ်ရမည်ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် နှစ်ဖွဲ့လုံးမှာ လွတ်လပ်မှု မရှိကြပေ။ အစိုးရမှ အလွယ်တကူထိန်းချုပ်နိုင်စေသော ဝေဝါးလှသည့် အကြောင်းပြချက်များနှင့် သမ္မတမှ အာဏာပိုင်အဖွဲ့နှင့် ကောင်စီဝင်အများစုကို ရာထူးမှဖြုတ်ပယ်ပစ်လိုက်နိုင်သည်။ ကောင်စီမှချမှတ်လိုက်သည့် မည်သည့်ဆုံးဖြတ်ချက်မဆို သမ္မတဆီသို့ အသနားခံခြင်းအားဖြင့် နောက်ပြန်လည်နေမည်ဖြစ်ကာ၊ ယင်းက ကောင်စီကို အလုပ်လက်မဲ့ဖြစ်စေသည်။ နိုင်ငံတကာစံနှုန်းများအရ ရုပ်သံလွှင့်လုပ်ငန်းစည်းကမ်းထိန်းသိမ်းရေးအဖွဲ့များသည် လူ့အဖွဲ့အစည်း၏ ကိုယ်စားလှယ်များဖြစ်သင့်သော်လည်း၊ ယခုဥပဒေမှာမူ မတူကွဲပြားသည့် ကိုယ်စားပြုမှုများကို အာမခံပေးထားခြင်း မရှိပါ။ ပုဒ်မ ၇(ခ)သည် အမှန်တကယ်တမ်း နိုင်ငံသားမဟုတ်သည့် မိဘများ၏ သားသမီးများကို ဥပဒေကြောင်းအရမညီညွတ်စွာ ခွဲခြားနှိမ်ချဆက်ဆံခြင်းပင်ဖြစ်သည်။

အကြံပြုချက်များ

• ပုဒ်မ ၅မှ ၆ အထိကို ဖျက်သိမ်းပြီး၊ အာဏာပိုင်တို့၏ ဆုံးဖြတ်ချက်ချပိုင်ခွင့်အာဏာများကို ရပ်တံ့ရန်။
• ကောင်စီသည် အစိုးရမှ ကင်းလွတ်အမှီအခိုကင်းသင့်ကြောင်းနှင့် ကောင်စီအဖွဲ့ဝင်များကို မည်သူကမျှ လွှမ်းမိုးခြင်းမပြုသင့်ကြောင်း ပုဒ်မအသစ်တစ်ခုကို ပုဒ်မ ၇ ရှေ့တွင် ထည့်သွင်းရေးဆွဲပါ။
• မိဘများမှ နိုင်ငံသားဖြစ်ရန်လိုအပ်သည့် လိုအပ်ချက်ကို ပယ်ဖျက်ခြင်းအားဖြင့် ပုဒ်မ ၇(ခ) ကို ပြင်ဆင်ပါ။
• ကောင်စီဝင်များကို အရပ်ဖွဲ့လူမှုအဖွဲ့အစည်းများနှင့် လွှတ်တော်မှ ရွေးချယ်တင်မြှောက်နိုင်ပြီး၊ မြန်မာနိုင်ငံရှိ မတူကွဲပြားမှုများကို ယင်းကောင်စီဝင်များမှ ကိုယ်စားပြုနိုင်စေရန် ပုဒ်မ ၉ မှ ၁၂ အထိ ပြင်ဆင်ပါ။
• ကောင်စီဝင်များကို ကောင်စီ၏ အရည်အသွေးပြည့်ဝသည့် ကောင်စီဝင်အများစုမှသာ ဖြုတ်ချနိုင်ပြီး၊ တရားရုံးသို့ အယူခံဝင်နိုင်စေရန် ပုဒ်မ ၁၈ ကို ပြင်ဆင်ပါ။

ပုဒ်မ ၇၅ မှ ၉၁ အထိ - ရုပ်သံလွှင့်မီဒီယာကျင့်ဝတ်နှင့် တိုင်ကြားရေးယန္တရား

ပုဒ်မ ၇၅ မှ ၉၁ အထိသည် ပြသနာရပ်များကို ကြားနာရန်နှင့် ဖြေရှင်းရန်အတွက် ကောင်စီအတွင်း တိုင်ကြားရေးယန္တရားတစ်ခုကို ပြဌာန်းထားသည်။ ဟန်ချက်ညီမျှခြင်းနှင့် ကြားနေခြင်း၊ အသက်အုပ်စုခွဲခြားသတ်မှတ်ခြင်း၊ ပုဂ္ဂိုလ်ရေးလုံခြုံခွင့်၊ ကြော်ညာစံနှုန်းများပါဝင်သည့် ကိုယ့်ကျင့်တန်ဖိုးများကို အခြေခံသော ကျင့်ဝတ်စည်းကမ်းကိုပုဒ်မ ၇၅ မှ ၇၈(က) အထိ ပုဒ်မများတွင် ဖန်တီးပြုစုထားသည်။  ပုဒ်မ ၇၈(ခ) မှ ၈၃ အထိသည် ကောင်စီအနေဖြင့် ကျင့်ဝတ်ဖောက်ဖျက်သော ရုပ်သံလွှင့်သူများအကြောင်း တိုင်ကြားချက်များကို ကြားနာရန် ကောင်စီအတွင်း အဖွဲ့တစ်ခုကို ပြဆိုထားသည်။ ကောင်စီမှ သတိပေးရန်၊ သတိပေးချက်ထုတ်ပြန်ရန်၊ မှားယွင်းသောဖော်ပြချက်များကို အမှန်ပြင်ဆင်ရန်၊ တုံ့ပြန်ခွင့်ကိုပေးရန် ပုဒ်မ ၈၁ မှ ၈၆ အထိသည် ကောင်စီအား အာဏာပေးထားသည်။ ကောင်စီမှ ရုပ်သံလွှင့်လုပ်ငန်းလုပ်ကိုင်သူများကို သတိပေးချက်၊ အုပ်ချုပ်ရေးငွေဒဏ်၊ သို့မဟုတ် လိုင်စင်ယာယီရပ်ဆိုင်းခြင်း (သို့မဟုတ်) လိုင်စင်အမြဲရပ်ဆိုင်းခြင်းတို့ ပါဝင်သည့် ပြစ်ဒဏ်များချမှတ်နိုင်ကြောင်း ပုဒ်မ ၈၇ မှ ၉၁ အထိက ပြောထားသည်။

နိုင်ငံတကာစံနှုန်းများ

ရုပ်သံလွှင့်မီဒီယာကျင့်ဝတ်များသည် နိုင်ငံတော်၏ စိတ်ဓာတ်ရေးရာ နှင့် ကိုယ်ကျင့်တန်ဖိုးများထက်စာလျင် နိုင်ငံတကာပရော်ဖက်ရှင်နယ်ကိုယ်ကျင့်တရားဆိုင်ရာစည်းမျဉ်းများနှင့် လွတ်လပ်စွာထုတ်ဖော်ပြောဆိုရေးသား ခြင်းအပေါ်တွင် အခြေပြုသင့်သည်။အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာကျင့်ဝတ်သည် လူတစ်ဦးချင်းအပေါ်မူတည်နေသောကြောင့် မကြာခဏဆိုသလို ဝေဝါးပြီး ဓမ္မဓိဌာန်မကျဖြစ်ကာ၊ ကောင်စီအနေဖြင့် အစီစဉ်မကျသည့် ဆုံးဖြတ်ချက်များပြုလုပ်ခြင်းကို ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်သည်။ တိုင်ကြားရေးယန္တရားသည် ဥပဒေတွင် ရှင်းလင်းပြတ်သားစွာရေးသားထားသည့် အမှုကို ကြားနာပိုင်ခွင့်၊ ဆုံးဖြတ်ချက်များ ချမှတ်ရသည့် အချိန်ပမာဏ၊ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို ရှင်းလင်းပြတ်သားစွာဆက်သွယ်ပေးသည့် ဖြစ်စဉ်၊ နှင့် တရားရေးအရ (သမ္မတဆီမှ မဟုတ်ဘဲ) အသနားခံလျှောက်ထားသည့် ရှင်းလင်းသော အစီအစဉ်များပါဝင်သော အထွေထွေစည်းမျဉ်းများကို လိုက်နာရမည်ဖြစ်ကြောင်း နိုင်ငံတကာစံနှုန်းများက ပြောထားသည်။

အကြံပြုချက်များ

• ကြော်ငြာအကြောင်းတိုင်ကြားချက်များကို ကြားနာရာတွင် ကောင်စီ၏ တိုင်ကြားရေးယန္တရားကို တာဝန်ယူမှုရှိစေရန် ပုဒ်မ ၇၂ ကို ပြင်ဆင်ပါ။
• နိုင်ငံတကာပရော်ဖက်ရှင်နယ်ကိုယ်ကျင့်တရားများနှင့် လွတ်လပ်စွာထုတ်ဖော်ရေးသားပြောဆိုခြင်းကို ပုဒ်မ ၇၅ (က) တွင် ထည့်သွင်းဖော်ပြပါ။
• အမှုကြားနာခွင့်၊ ဆုံးဖြတ်ချက်များအတွက် အချိန်ပမာဏ၊ ဆုံးဖြတ်ချက်အကြောင်း ရှင်းလင်းသည့် ဆက်သွယ်ပြောဆိုခြင်းဖြစ်စဉ် နှင့် တရားဥပဒေကြောင်းအရသုံးသပ်မှုများအတွက် ရှင်းလင်းတိကျသည့် အသနားခံခြင်းအစီအစဉ်များကို ထည့်သွင်းရန် ပုဒ်မ ၇၉ ကို ပြင်ဆင်ပါ။

ပျောက်နေသော ပုဒ်မများ

ရုပ်သံလွှင့်ဥပဒေများတွင် ပုံမှန်ပါရှိရမည့် ပုဒ်မများ ယခုဥပဒေတွင် ပျောက်နေသည်။

နိုင်ငံတကာစံနှုန်းများ

ရုပ်သံလွှင့်ဥပဒေများတွင် နိုင်ငံရေးပါတီများနှင့် ကိုယ်စားလှယ်လောင်းများ၏ မူဝါဒနှင့် အမြင်အယူအဆများအကြောင်း ဆက်သွယ်ပြောဆိုခွင့်ကို အာမခံချက်ပေးထားပြီး၊ မီဒီယာ၏ လွတ်လပ်စွာသတင်းတင်ပြခွင့်နှင့် ဆန္ဒမဲပေးသူများမှ မတူညီသောအမြင်များအား ကြားသိပိုင်ခွင့်ကိုလည်း အာမခံချက်ပေးသည့် ရွေးကောက်ပွဲစည်းမျဉ်းများကို ထည့်သွင်းဖော်ပြသင့်ကြောင်း နိုင်ငံတကာစံနှုန်းများက ပြောထားသည်။ ဤအာမခံချက်များတွင် ရွေးကောက်ပွဲကင်မ်ပိန်းများ၊ သတင်းဖော်ပြမှု၊ နိုင်ငံရေးပါတီများအတွက် သက်ဆိုင်ရာမူဝါဒများကို ရှင်းလင်းပြောကြားနိုင်မည့် ရုပ်သံထုတ်လွှင့်ချိန် နှင့် မဲပေးမှုဆိုင်ရာပညာပေးအစီစဉ်များကို လည်း ထည့်သွင်းရမည်ဖြစ်သည်။ ရုပ်သံလွှင့်ဥပဒေများသည် Analogue မှ ဒစ်ဂျစ်တယ်နည်းပညာသို့ အရွေ့အပြင်၊ ပြည်သူများမှ ရုပ်သံလွှင့်မီဒီယာကို ဆက်လက်လက်လှမ်းမှီနေနိုင်စေရန် အွန်လိုင်းမီဒီယာနှင့် ချိတ်ဆက်နေသည့် ဒစ်ဂျစ်တယ်ဆုံမှတ်(convergence) ကိုပါ လွှမ်းခြုံဖော်ပြသင့်ကြောင်း နိုင်ငံတကာစံနှုန်းများမှ ဆိုထားသေးသည်။

အကြံပြုချက်များ

• ရွေးကောက်ပွဲကာလအတွင်း ရုပ်သံလွှင့်မီဒီယာအခွင့်အရေးများအား အာမခံချက်ပေးထားသည့် ပုဒ်မကို ထည့်သွင်းပါ။
• Analogueမှ ဒစ်ဂျစ်တယ်ရုပ်သံလွှင့်သို့အရွေ့တွင် ကျယ်ပြန့်သည့်ဆွေးနွေးမှုလိုအပ်ကြောင်း ပုဒ်မတစ်ခုကို ထည့်သွင်းရေးဆွဲပါ။ ယင်းပုဒ်မသည် လက်လှမ်းမီရပိုင်ခွင့်နှင့် မတူကွဲပြားမှု စည်းမျဉ်းများကို လိုက်နာသင့်ပါသည်။

အေပၚယံျပင္ဆင္ခ်က္က ရုပ္သံလႊင့္ဥပေဒအား ဒီမိုကေရစီနည္းမက်ျဖစ္ေစ သည္

အသစ္ေရးဆြဲျပဌာန္းလိုက္ေသာ ရုပ္ျမင္သံၾကားႏွင့္ အသံထုတ္လႊင္ျခင္းဆုိင္ရာ ဥပေဒကို ျပင္ဆင္သည့္ ဥပေဒ (၂၀၁၈)  တြင္ အေပၚယံျပင္ဆင္ခ်က္မ်ားသာ ပါဝင္ျပီး၊ လြတ္လပ္စြာထုတ္ေဖာ္ေရးသားေျပာဆိုခြင့္ကို ကာကြယ္ရန္ ပ်က္ကြက္လ်က္ရွိကာ၊ အစိုးရ၏ ပြင့္လင္းျပီးအမ်ားပါဝင္ေသာ ေဆြးေႏြးညွိႏႈိင္းမႈ ကင္းမဲ့ခဲ့ျခင္းကို ထင္ဟပ္လ်က္ရွိသည္။

ျပင္ဆင္သည့္ဥပေဒသည္ ရုပ္သံလႊင့္မီဒီယာအတြက္ ဥပေဒမူေဘာင္အရ ထိေရာက္သည့္ ျပင္ဆင္ခ်က္ ႏွစ္ခုကိုသာ ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။ တစ္ခုမွာ လြတ္လပ္စြာထုတ္ေဖာ္ေရးသားေျပာဆိုခြင့္အတြက္ အေပါင္းလကၡဏာေဆာင္ျပီး၊ တစ္ခုမွာအႏႈတ္သေဘာေဆာင္ေလသည္။

၁) လြတ္လပ္စြာထုတ္ေဖာ္ေရးသားေျပာဆိုျခင္းအတြက္အေပါင္းလကၡဏာ- ျပင္ဆင္လိုက္သည့္ ပုဒ္မ ၅၁ အရ မီဒီယာအား လူပုဂၢိဳလ္ႏွင့္ ကုမၸဏီမ်ားမွ လက္ဝါးၾကီးအုပ္နိုင္ေခ်အႏၱရာယ္ကို ေလ်ာ့ခ်နိုင္ေပလိမ့္မည္။ ရုပ္သံလႊင့္လိႈင္းႏႈန္းစဥ္မ်ားမွာ လူထုပိုင္ဆိုင္မႈျဖစ္ျပီး၊ ထို႔ေၾကာင့္ပင္ လူထု၏မတူကြဲျပားေသာလိုအပ္ခ်က္ႏွင့္ အျမင္မ်ားအတြက္ လိုင္စင္မ်ားကို ထုတ္ေပးသင့္သည္။ လူအနည္းငယ္ႏွင့္ ကုမၸဏီအခ်ိဳ႕ၾကားတြင္သာ ပိုင္ဆိုင္မႈမ်ားရွိေနျခင္းမွာ ယင္းမတူကြဲျပားမႈကို ခ်ိဳးႏွိမ္ရာေရာက္ေလသည္။ ျပင္ဆင္ခ်က္အရ“၁၀၀% ပိုင္ဆိုင္မႈ” အစား “လႊမ္းမိုးပိုင္ခြင့္” ႏွင့္ အစားထိုးထားရာ၊ မီဒီယာလက္ဝါးၾကီးအုပ္မႈကို သတ္မွတ္ျခင္းႏွင့္ တားဆီးျခင္းတြင္ ဘက္စံုေထာင့္စံုမွခ်င့္ခ်ိန္နိုင္ကာ ပိုမိုထိေရာက္ေစသည္။

၂) လြတ္လပ္စြာထုတ္ေဖာ္ေရးသားေျပာဆိုျခင္းအတြက္ အႏႈတ္လကၡဏာ - ပုဒ္မ ၁၄ (ဎ) တြင္ “ယာယီလိုင္စင္” ကို ဖန္တီးလိုက္ျခင္းက ရုပ္သံလႊင့္သမားမ်ားအေနျဖင့္ မိမိကိုယ္ကိုဆင္ဆာထိန္းခ်ဳပ္ျခင္းႏွင့္ ၄င္းတို႔ ရုပ္သံလိုင္းမ်ားတြင္ လံုေလာက္မႈမရွိစြာရင္းႏွီးျမႈပ္ႏွံျခင္းတို႔ကို ျဖစ္ေစနိုင္သည္။ ပံုမွန္ရုပ္သံလႊင့္လိုင္စင္က အစိုးရတာဝန္ခံမႈအား ခ်ဳပ္ကိုင္နိုင္သည့္ အေၾကာင္းအရာမ်ားထည့္သြင္းရန္ ရုပ္သံလႊင့္လုပ္ငန္းလုပ္ကိုင္သူမ်ားကို လြတ္လပ္မႈရွိေစျပီး၊ ရည္ရွည္ဖြံ႔ျဖိဳးတိုးတက္ေနသည့္ အရည္အေသြးျပည့္မီေသာ အစီအစဥ္မ်ားေဖာ္ေဆာင္ရာတြင္ ရင္းႏွီးျမႈပ္ႏွံစြမ္းရွိေစသည္။ ေရတိုလိုင္စင္ေၾကာင့္ ရုပ္သံလႊင့္လုပ္ငန္း လုပ္ကိုင္သူမ်ားအေနျဖင့္ အစိုးရႏွင့္ ၄င္းတို႔၏ ရင္းႏွီးဆက္ဆံေရးကို ထိခိုက္ေစမည့္ အေၾကာင္းအရာမ်ားကို ျဖတ္ခ်ေစနိုင္သလို၊ ေၾကာ္ျငာမ်ားမွ ျမန္ဆန္သည့္အက်ိဳးအျမတ္ရရွိရန္အတြက္ ရည္ရြယ္သည့္ အရည္အေသြးနိမ့္ေသာအစီစဥ္မ်ားကိုသာ ျပဳလုပ္ဖန္တီးလာနိုင္သည္။

၂၀၁၆ ခုႏွစ္တြင္ အစိုးရျဖစ္ျပီးေနာက္ ရုပ္သံလႊင့္ဥပေဒကိုျပင္ဆင္ရန္ရည္ရြယ္ခ်က္ကို NLD မွ လ်င္ျမန္စြာေၾကညာခဲ့သည္။ ၂၀၁၇ ခုႏွစ္ကတည္းက အစိုးရသည္ ရုပ္သံလႊင့္ရန္သေဘာတူညီမႈရထားျပီး၊ လုပ္ကိုင္ေနျပီးျဖစ္ေသာ ပုဂၢလိက ကုမၸဏီမ်ား၊ နိုင္ငံတကာအရင္းျမစ္မ်ားႏွင့္ ေဆြးေႏြးေနသည္ဟု ေကာလဟာလမ်ား ထြက္ေပၚခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္လည္း ျပန္ၾကားေရးဝန္ၾကီးဌာနႏွင့္ လႊတ္ေတာ္မွ ျမန္မာနိုင္ငံရွိအရပ္ဖက္လူမႈအဖြဲ႕အစည္းမ်ားႏွင့္ပြင့္လင္းျမင္သာျပီး၊အမ်ားပါဝင္ေသာေဆြးေႏြးညိွႏႈိုင္းျခင္းမ်ား ျပဳလုပ္ခဲ့ျခင္း မရွိပါ။

၂၀၁၇ခုႏွစ္တြင္ FEM မွ ျမန္မာနိုင္ငံ၏ ရုပ္သံလႊင့္ဥပေဒကို နိုင္ငံတကာစံႏႈန္းမ်ားႏွင့္ ယွဥ္ထိုးသံုးသပ္ခဲ့ျပီး၊ ေအာက္ပါအၾကံျပဳခ်က္မ်ားကို ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ ျပင္ဆင္သည့္ဥပေဒတြင္ ယင္းတို႔ကို ထည့္သြင္းခံခဲ့ရျခင္းမရွိပါ။ အထူးသျဖင့္ ၂၀၂၀ ေရြးေကာက္ပြဲအမီ နိုင္ငံေရးပါတီမ်ား၊ ကိုယ္စားလွယ္မ်ား၊ မူဝါဒမ်ားအေၾကာင္း သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားကို ျပည္သူ႔ထံ လြတ္လြတ္လပ္လပ္မွ်မွ်တတေပးနိုင္ရန္ ရုပ္သံလႊင္က႑ကို ျပင္ဆင္ရန္ FEM မွ အစိုးရကို တုိက္တြန္းခဲ့သည္။

အႏွစ္ခ်ဳပ္ဆိုရလွ်င္ယခုရုပ္သံလႊင့္ဥပေဒသည္ ဒီမိုကေရစီအတြက္ မသင့္ေလ်ာ္ဘဲ၊ အစိုးရထိန္းခ်ဳပ္ေနသည့္ ရုပ္သံလႊင့္လိုင္းမ်ားကို ပယ္ဖ်က္ရန္ႏွင့္ ထိန္းခ်ဳပ္ေရးအဖြဲ႔၏ လြတ္လပ္အမွီအခိုကင္းမႈကို ကာကြယ္ေပးရန္ ျပင္ဆင္ခ်က္မ်ား လိုအပ္ေနသည္။ လက္ရွိရုပ္သံလႊင့္ဥပေဒအေနျဖင့္ ဒစ္ဂ်စ္တယ္ရုပ္သံလႊင့္ပံုစံသို႔ မည္သုိ႔မည္ပံုကူးေျပာင္းမည္ကို ရွင္းျပရန္လည္း လိုအပ္ေနပါသည္။

ပုဒ္မ ၂(ဇ)၊ ၄(ခ)၊ ၃၈(ဃ)၊ ၆၁ မွ ၆၂ အထိ- အစိုးရပိုင္ရုပ္သံလႊင့္မီဒီယာမ်ား

ပုဒ္မ ၂(ဇ)၊ ၄(ခ)၊ ၃၈(ဃ) ႏွင့္ ပုဒ္မ ၆၁ မွ ၆၂ အထိသည္ အစိုးရပိုင္ရုပ္သံလႊင့္မီဒီယာမ်ားကို ဆက္လက္ထိန္းသိမ္းထားသည္။ ပုဒ္မ၂(ဇ)က အစိုးရရုပ္သံလႊင့္မီဒီယာမ်ားကို အဓိပၸါယ္သတ္မွတ္ေဖာ္ျပထားျပီး၊ ျပန္ၾကားေရးဝန္ၾကီးဌာနမွ လုပ္ကိုင္ေနေသာ မီဒီယာတစ္ခုတည္းကိုသာ ရည္ညႊန္းကန္႔သတ္ထားျခင္း မဟုတ္ေပ။ ပုဒ္မ ၄(ခ)ကမူ အမ်ားျပည္သူပိုင္ရုပ္သံလႊင့္မီဒီယာဝန္ေဆာင္မႈ၊ လူထုအဖြဲ႕အစည္းအေျချပဳရုပ္သံလႊင့္မီဒီယာ ႏွင့္ စီးပြားျဖစ္ရုပ္သံလႊင့္မီဒီယာမ်ားႏွင့္အတူ အစိုးရရုပ္သံလႊင့္မီဒီယာကိုလည္း ဆက္လက္ထားရွိသြားမည္ျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာထားသည္။ ပုဒ္မ ၃၈(ဃ) အရ အစုိးရရုပ္သံလႊင့္မီဒီယာ၏လိုင္စင္သက္တမ္းမွာ ၁၀ ႏွစ္အထိ ေပးထားသည္။ ပုဒ္မ ၆၁ ႏွင့္ ၆၂ တြင္ အစိုးရမီဒီယာမ်ားကို အစိုးရဘ႑ာႏွင့္ ေၾကာ္ညာခမ်ားမွ ေရာယွက္ေထာက္ပံ့ေပးသြားမည္ဟု ေဖာ္ျပထားသည္။

နုိင္ငံတကာစံႏႈန္းမ်ား

ဒီမိုကေရစီနိုင္ငံတစ္ခုတြင္ မီဒီယာ၏ အခန္းက႑မွာ အစိုးရတာဝန္ခံမႈကို ထိန္းေက်ာင္းနိုင္ရန္အလို႔ငွာ အစိုးရဘာေတြလုပ္ေဆာင္ေနသလဲ ဆုိသည္ကို တင္ျပရန္ႏွင့္ သေဘာထားအျမင္ေပးရန္ ျဖစ္ေလသည္။ အစိုးရမွ ၄င္း၏ ကိုယ္ပိုင္လုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ားႏွင့္ လုပ္ငန္းေဆာင္တာမ်ားကို ေဝဖန္ရန္ မျဖစ္နိုင္သျဖင့္ အစိုးရရုပ္သံလႊင့္မီဒီယာမ်ားအေနျဖင့္ လြတ္လပ္ျပီးမွ်တဖို႔ ျဖစ္နိုင္ေခ်အလြန္နည္းပါးလွသည္။ နိုင္ငံတကာစံႏႈန္းမ်ားအရ အစိုးရမ်ားသည္ ရုပ္သံလႊင့္မီဒီယာအပါအဝင္ မည္သည့္မီဒီယာကိုမွ မထိန္းခ်ဳပ္ထားသင့္ေၾကာင္း ေဖာ္ျပထားျပီး ျဖစ္သည္။

အၾကံျပဳခ်က္မ်ား

• ပုဒ္မ ၂(ဇ)၊ ၄(ခ)၊ ၃၈(ဃ) ႏွင့္ ပုဒ္မ ၆၁ မွ ၆၂အထိကို ပယ္ဖ်က္ျပီး၊ အစိုးရပိုင္ရုပ္သံလႊင့္မီဒီယာမ်ားအားလံုးကို အမ်ားျပည္သူဝန္ေဆာင္မႈရုပ္သံလႊင့္မီဒီယာ အျဖစ္သို႔ ေျပာင္းလဲပါ။

ပုဒ္မ ၅ မွ ၃၀ အထိ - ရုပ္သံလႊင့္မီဒီယာထိန္းေက်ာင္းေရး၏ လြတ္လပ္အမီွအခိုကင္းမႈ

ပုဒ္မ ၅ မွ ၆ သည္ ဝန္ၾကီး ၁ ဦး၊ ဒုဝန္ၾကီး ၄ ဦး ႏွင့္ အစိုးရစီနီယာအရာရွိ ၄ ဦးအပါအဝင္ စုစုေပါင္းအဖြဲ႕ဝင္ ၁၃ ဦးပါဝင္ေသာ ရုပ္သံလႊင့္အာဏာပိုင္အဖြဲ႔ကို ဖန္တီးထားသည္။ ၄င္းအဖြဲ႕က ရုပ္သံလႊင့္မူဝါဒမ်ား၊ လိႈင္းႏႈန္းစဥ္စီမံၾကီးၾကပ္မႈမ်ားႏွင့္ ပတ္သတ္၍ ရုပ္သံလႊင့္မီဒီယာေကာင္စီကို အၾကံေပးမည္ျဖစ္သည္။ ပုဒ္မ  ၇ မွ ၃၀ အထိက ရုပ္သံလႊင့္ေကာင္စီကို ဖန္တီးထားျပီး၊ ၄င္းမွ လိုင္စင္ကို ၾကီးၾကပ္ကာ ရုပ္သံလႊင့္သူမ်ားအတြက္ က်င့္ဝတ္မ်ားကို ေရးဆြဲရမည္ျဖစ္သည္။ ပုဒ္မ ၁၂ က ေျပာထားသည္မွာ သမၼတ၊ အထက္လႊတ္ေတာ္ ေအာက္လႊတ္ေတာ္ ဥကၠဌတို႔မွ စာရင္းေပးသြင္းထားေသာ လူပုဂၢိဳလ္ ၁၈ ဦးမွ ေကာင္စီဝင္ ၉ ဦးကို သမၼတမွ ေရြးခ်ယ္ခန္႔ထားရန္ျဖစ္သည္။ ေကာင္စီအဖြဲ႔ဝင္မ်ားအမွားျပဳလုပ္လွ်င္ သမၼတမွ ျဖဳတ္ခ်ပစ္နိုင္ေၾကာင္း ပုဒ္မ ၁၈က ေျပာထားသည္။ ရုပ္သံလႊင့္လုပ္ငန္းရွင္မ်ားႏွင့္ လူတစ္ဦးခ်င္းသည္ ေကာင္စီ၏ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ကို မေက်နပ္လွ်င္ သမၼတသို႔တင္ျပ အသနားခံနိုင္ေၾကာင္း ပုဒ္မ ၉၁ မွ ျပဌာန္းထားသည္။

နိုင္ငံတကာစံႏႈန္းမ်ား

ရုပ္သံလႊင့္မီဒီယာစည္းကမ္းထိန္းသိမ္းေရးအဖြဲ႕သည္ မီဒီယာလြတ္လပ္ခြင့္ကို ကာကြယ္ရန္ အစိုးရထိန္းခ်ဳပ္မႈမွ လြတ္လပ္အမွီအခိုကင္းရန္ လိုအပ္သည္။ သို႔ေသာ္လည္း အာဏာပိုင္အဖြဲ႔သည္ အမ်ားအားျဖင့္ အစိုးရအရာရွိမ်ားျဖစ္ၾကျပီး၊ ရုပ္သံလႊင့္ေကာင္စီအဖြဲ႕ဝင္မ်ားကိုလည္း အစိုးရမွေရြးခ်ယ္ခန္႔အပ္ရမည္ျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ႏွစ္ဖြဲ႕လံုးမွာ လြတ္လပ္မႈ မရွိၾကေပ။ အစိုးရမွ အလြယ္တကူထိန္းခ်ဳပ္နိုင္ေစေသာ ေဝဝါးလွသည့္ အေၾကာင္းျပခ်က္မ်ားႏွင့္ သမၼတမွ အာဏာပိုင္အဖြဲ႔ႏွင့္ ေကာင္စီဝင္အမ်ားစုကို ရာထူးမွျဖဳတ္ပယ္ပစ္လိုက္နိုင္သည္။ ေကာင္စီမွခ်မွတ္လိုက္သည့္ မည္သည့္ဆံုးျဖတ္ခ်က္မဆို သမၼတဆီသို႔ အသနားခံျခင္းအားျဖင့္ ေနာက္ျပန္လည္ေနမည္ျဖစ္ကာ၊ ယင္းက ေကာင္စီကို အလုပ္လက္မဲ့ျဖစ္ေစသည္။ နိုင္ငံတကာစံႏႈန္းမ်ားအရ ရုပ္သံလႊင့္လုပ္ငန္းစည္းကမ္းထိန္းသိမ္းေရးအဖြဲ႔မ်ားသည္ လူ႔အဖြဲ႕အစည္း၏ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားျဖစ္သင့္ေသာ္လည္း၊ ယခုဥပေဒမွာမူ မတူကြဲျပားသည့္ ကိုယ္စားျပဳမႈမ်ားကို အာမခံေပးထားျခင္း မရွိပါ။  ပုဒ္မ ၇(ခ)သည္ အမွန္တကယ္တမ္း နိုင္ငံသားမဟုတ္သည့္ မိဘမ်ား၏ သားသမီးမ်ားကို ဥပေဒေၾကာင္းအရမညီညြတ္စြာ ခြဲျခားႏွိမ္ခ်ဆက္ဆံျခင္းပင္ျဖစ္သည္။

အၾကံျပဳခ်က္မ်ား

• ပုဒ္မ ၅မွ ၆ အထိကို ဖ်က္သိမ္းျပီး၊ အာဏာပိုင္တို႔၏ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်ပိုင္ခြင့္အာဏာမ်ားကို ရပ္တံ့ရန္။
• ေကာင္စီသည္ အစိုးရမွ ကင္းလြတ္အမွီအခိုကင္းသင့္ေၾကာင္းႏွင့္ ေကာင္စီအဖြဲ႕ဝင္မ်ားကို မည္သူကမွ် လႊမ္းမိုးျခင္းမျပဳသင့္ေၾကာင္း ပုဒ္မအသစ္တစ္ခုကို ပုဒ္မ ၇ ေရွ႕တြင္ ထည့္သြင္းေရးဆြဲပါ။
• မိဘမ်ားမွ နိုင္ငံသားျဖစ္ရန္လိုအပ္သည့္ လိုအပ္ခ်က္ကို ပယ္ဖ်က္ျခင္းအားျဖင့္ ပုဒ္မ ၇(ခ) ကို ျပင္ဆင္ပါ။
• ေကာင္စီဝင္မ်ားကို အရပ္ဖြဲ႕လူမႈအဖြဲ႕အစည္းမ်ားႏွင့္ လႊတ္ေတာ္မွ ေရြးခ်ယ္တင္ေျမွာက္နိုင္ျပီး၊ ျမန္မာနိုင္ငံရွိ မတူကြဲျပားမႈမ်ားကို ယင္းေကာင္စီဝင္မ်ားမွ ကိုယ္စားျပဳနိုင္ေစရန္ ပုဒ္မ ၉ မွ ၁၂ အထိ ျပင္ဆင္ပါ။
• ေကာင္စီဝင္မ်ားကို ေကာင္စီ၏ အရည္အေသြးျပည့္ဝသည့္ ေကာင္စီဝင္အမ်ားစုမွသာ ျဖဳတ္ခ်နိုင္ျပီး၊ တရားရံုးသို႔ အယူခံဝင္နိုင္ေစရန္ ပုဒ္မ ၁၈ ကို ျပင္ဆင္ပါ။

ပုဒ္မ ၇၅ မွ ၉၁ အထိ - ရုပ္သံလႊင့္မီဒီယာက်င့္ဝတ္ႏွင့္ တိုင္ၾကားေရးယႏၱရား

ပုဒ္မ ၇၅ မွ ၉၁ အထိသည္ ျပသနာရပ္မ်ားကို ၾကားနာရန္ႏွင့္ ေျဖရွင္းရန္အတြက္ ေကာင္စီအတြင္း တိုင္ၾကားေရးယႏၱရားတစ္ခုကို ျပဌာန္းထားသည္။ ဟန္ခ်က္ညီမွ်ျခင္းႏွင့္ ၾကားေနျခင္း၊ အသက္အုပ္စုခြဲျခားသတ္မွတ္ျခင္း၊ ပုဂၢိဳလ္ေရးလံုျခံဳခြင့္၊ ေၾကာ္ညာစံႏႈန္းမ်ားပါဝင္သည့္ ကိုယ့္က်င့္တန္ဖိုးမ်ားကို အေျခခံေသာ က်င့္ဝတ္စည္းကမ္းကိုပုဒ္မ ၇၅ မွ ၇၈(က) အထိ ပုဒ္မမ်ားတြင္ ဖန္တီးျပဳစုထားသည္။  ပုဒ္မ ၇၈(ခ) မွ ၈၃ အထိသည္ ေကာင္စီအေနျဖင့္ က်င့္ဝတ္ေဖာက္ဖ်က္ေသာ ရုပ္သံလႊင့္သူမ်ားအေၾကာင္း တိုင္ၾကားခ်က္မ်ားကို ၾကားနာရန္ ေကာင္စီအတြင္း အဖြဲ႔တစ္ခုကို ျပဆိုထားသည္။ ေကာင္စီမွ သတိေပးရန္၊ သတိေပးခ်က္ထုတ္ျပန္ရန္၊ မွားယြင္းေသာေဖာ္ျပခ်က္မ်ားကို အမွန္ျပင္ဆင္ရန္၊ တံု႕ျပန္ခြင့္ကိုေပးရန္ ပုဒ္မ ၈၁ မွ ၈၆ အထိသည္ ေကာင္စီအား အာဏာေပးထားသည္။ ေကာင္စီမွ ရုပ္သံလႊင့္လုပ္ငန္းလုပ္ကိုင္သူမ်ားကို သတိေပးခ်က္၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးေငြဒဏ္၊ သို႔မဟုတ္ လိုင္စင္ယာယီရပ္ဆိုင္းျခင္း (သို႔မဟုတ္) လိုင္စင္အျမဲရပ္ဆိုင္းျခင္းတို႔ ပါဝင္သည့္ ျပစ္ဒဏ္မ်ားခ်မွတ္နိုင္ေၾကာင္း ပုဒ္မ ၈၇ မွ ၉၁ အထိက ေျပာထားသည္။

နိုင္ငံတကာစံႏႈန္းမ်ား

ရုပ္သံလႊင့္မီဒီယာက်င့္ဝတ္မ်ားသည္ နို္င္ငံေတာ္၏ စိတ္ဓာတ္ေရးရာ ႏွင့္ ကိုယ္က်င့္တန္ဖိုးမ်ားထက္စာလ်င္ နိုင္ငံတကာပေရာ္ဖက္ရွင္နယ္ကိုယ္က်င့္တရားဆိုင္ရာစည္းမ်ဥ္းမ်ားႏွင့္ လြတ္္လပ္စြာထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုေရးသား ျခင္းအေပၚတြင္ အေျချပဳသင့္သည္။အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာက်င့္ဝတ္သည္ လူတစ္ဦးခ်င္းအေပၚမူတည္ေနေသာေၾကာင့္ မၾကာခဏဆိုသလို ေဝဝါးျပီး ဓမၼဓိဌာန္မက်ျဖစ္ကာ၊ ေကာင္စီအေနျဖင့္ အစီစဥ္မက်သည့္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ားျပဳလုပ္ျခင္းကို ျဖစ္ေပၚေစနိုင္သည္။ တိုင္ၾကားေရးယႏၱရားသည္ ဥပေဒတြင္ ရွင္းလင္းျပတ္သားစြာေရးသားထားသည့္ အမႈကို ၾကားနာပိုင္ခြင့္၊ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ား ခ်မွတ္ရသည့္ အခ်ိန္ပမာဏ၊ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ကို ရွင္းလင္းျပတ္သားစြာဆက္သြယ္ေပးသည့္ ျဖစ္စဥ္၊ ႏွင့္ တရားေရးအရ (သမၼတဆီမွ မဟုတ္ဘဲ) အသနားခံေလွ်ာက္ထားသည့္ ရွင္းလင္းေသာ အစီအစဥ္မ်ားပါဝင္ေသာ အေထြေထြစည္းမ်ဥ္းမ်ားကို လိုက္နာရမည္ျဖစ္ေၾကာင္းနိ္ုင္ငံတကာစံႏႈန္းမ်ားက ေျပာထားသည္။

အၾကံျပဳခ်က္မ်ား

• ေၾကာ္ျငာအေၾကာင္းတိုင္ၾကားခ်က္မ်ားကို ၾကားနာရာတြင္ ေကာင္စီ၏ တိုင္ၾကားေရးယႏၱရားကို တာဝန္ယူမႈရွိေစရန္ ပုဒ္မ ၇၂ ကို ျပင္ဆင္ပါ။
• နိုင္ငံတကာပေရာ္ဖက္ရွင္နယ္ကိုယ္က်င့္တရားမ်ားႏွင့္ လြတ္လပ္စြာထုတ္ေဖာ္ေရးသားေျပာဆိုျခင္းကို ပုဒ္မ ၇၅ (က) တြင္ ထည့္သြင္းေဖာ္ျပပါ။
• အမႈၾကားနာခြင့္၊ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ားအတြက္ အခ်ိန္ပမာဏ၊ ဆံုးျဖတ္ခ်က္အေၾကာင္း ရွင္းလင္းသည့္ ဆက္သြယ္ေျပာဆိုျခင္းျဖစ္စဥ္ ႏွင့္ တရားဥပေဒေၾကာင္းအရသံုးသပ္မႈမ်ားအတြက္ ရွင္းလင္းတိက်သည့္ အသနားခံျခင္းအစီအစဥ္မ်ားကို ထည့္သြင္းရန္ ပုဒ္မ ၇၉ ကို ျပင္ဆင္ပါ။

ေပ်ာက္ေနေသာ ပုဒ္မမ်ား

ရုပ္သံလႊင့္ဥပေဒမ်ားတြင္ ပံုမွန္ပါရွိရမည့္ ပုဒ္မမ်ား ယခုဥပေဒတြင္ ေပ်ာက္ေနသည္။

နိုင္ငံတကာစံႏႈန္းမ်ား

ရုပ္သံလႊင့္ဥပေဒမ်ားတြင္ နို္င္ငံေရးပါတီမ်ားႏွင့္ ကိုယ္စားလွယ္ေလာင္းမ်ား၏ မူဝါဒႏွင့္ အျမင္အယူအဆမ်ားအေၾကာင္း ဆက္သြယ္ေျပာဆိုခြင့္ကို အာမခံခ်က္ေပးထားျပီး၊ မီဒီယာ၏ လြတ္လပ္စြာသတင္းတင္ျပခြင့္ႏွင့္ ဆႏၵမဲေပးသူမ်ားမွ မတူညီေသာအျမင္မ်ားအား ၾကားသိပိုင္ခြင့္ကိုလည္း အာမခံခ်က္ေပးသည့္ ေရြးေကာက္ပြဲစည္းမ်ဥ္းမ်ားကို ထည့္သြင္းေဖာ္ျပသင့္ေၾကာင္း နိုင္ငံတကာစံႏႈန္းမ်ားက ေျပာထားသည္။ ဤအာမခံခ်က္မ်ားတြင္ ေရြးေကာက္ပြဲကင္မ္ပိန္းမ်ား၊ သတင္းေဖာ္ျပမႈ၊ နိုင္ငံေရးပါတီမ်ားအတြက္ သက္ဆိုင္ရာမူဝါဒမ်ားကို ရွင္းလင္းေျပာၾကားနိုင္မည့္ ရုပ္သံထုတ္လႊင့္ခ်ိန္ ႏွင့္ မဲေပးမႈဆိုင္ရာပညာေပးအစီစဥ္မ်ားကို လည္း ထည့္သြင္းရမည္ျဖစ္သည္။ ရုပ္သံလႊင့္ဥပေဒမ်ားသည္ Analogue မွ ဒစ္ဂ်စ္တယ္နည္းပညာသို႔ အေရြ႕အျပင္၊ ျပည္သူမ်ားမွ ရုပ္သံလႊင့္မီဒီယာကို ဆက္လက္လက္လွမ္းမွီေနနိုင္ေစရန္ အြန္လိုင္းမီဒီယာႏွင့္ ခ်ိတ္ဆက္ေနသည့္ ဒစ္ဂ်စ္တယ္ဆံုမွတ္(convergence) ကိုပါ လႊမ္းျခံဳေဖာ္ျပသင့္ေၾကာင္း နိုင္ငံတကာစံႏႈန္းမ်ားမွ ဆိုထားေသးသည္။

အၾကံျပဳခ်က္မ်ား

• ေရြးေကာက္ပြဲကာလအတြင္း ရုပ္သံလႊင့္မီဒီယာအခြင့္အေရးမ်ားအား အာမခံခ်က္ေပးထားသည့္ ပုဒ္မကို ထည့္သြင္းပါ။
• Analogue မွ ဒစ္ဂ်စ္တယ္ရုပ္သံလႊင့္သို႔အေရြ႕တြင္ က်ယ္ျပန္႔သည့္ေဆြးေႏြးမႈလိုအပ္ေၾကာင္းပုဒ္မတစ္ခုကို ထည့္သြင္းေရးဆြဲပါ။ ယင္းပုဒ္မသည္ လက္လွမ္းမီရပိုင္ခြင့္ႏွင့္ မတူကြဲျပားမႈ စည္းမ်ဥ္းမ်ားကို လိုက္နာသင့္ပါသည္။