မြန်မာစစ်တပ်၏ “တရားစီရင်ရေး” ယန္တရား အစီရင်ခံစာအသစ်က  အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း ရှေ့နေများ၏ ကိုယ်တွေ့အတွေ့အကြုံ များ၊ တရားခုံရုံးများနှင့် စစ်ဆေးစီရင်မှုများအကြောင်းကို လေ့လာ ဆန်းစစ်ထားသည်။ 

အစီရင်ခံစာတွင် အောက်ပါ သိသာလျင်မြန််သော အပြောင်းအလဲ များကို ဖော်ပြထားသည်။  

• ရဲများသည် ယခုဆိုလျင် ပြစ်မှုနှင့်သက်ဆိုင်သည့် တိကျ သော စွပ်စွဲချက်မတိုင်ခင်ကတည်းကပင် စုံစမ်းစစ်ဆေး မှုများအား ပြုလုပ်လာကြသည်။
• ရဲမျိားသည် ယင်းတို့၏ ခိုးဝှက်သောင်းကျန်းမှုကို ရှာဖွေမှု ဖြင့် ဖုံးကွယ်လာကြသည်။ 
• အမျိုးသား၊ အမျိုးသမီး၊ ကလေးငယ်အားလုံး အာမခံ လျှောက်ထားမှု ငြင်းပယ်ခံရသည်။ 
• ဖမ်းဆီးခံရသောလူအများစုသည် သွေးဆောင်ခြင်း၊ ခြိမ်း ခြောက်ခြင်း၊ ဖိအားပေးခြင်းနှင့် ညှင်းပန်းနှိပ်စက်သည့် အခြေအနေများကြောင့် ပြစ်မှုကျူးလွန်ကြောင်း ဝန်ခံကြ ရသည်။ 
• တရားစွဲဆိုမှုများကို ပစ္စည်းသက်သေ (သို့မဟုတ်) လူ သက်သေမရှိဘဲ ပြုလုပ်ကြသည်။ 
• တရားသူကြီးများသည်လည်း တရားခွင်များတွင် အခြေ ခံအကျဆုံး တရားရေးဆိုင်ရာအခွင့်အရေးများကိုပင် မ ပေးဘဲ ပြောင်ပြောင်တင်းတင်း ငြင်းပယ်ကြသည်။ 
• တရားစီရင်မှုများမှာ ၃ဆမှ ၁၀ဆ ကြား ပိုမိုမြန်ဆန်ကာ အလျင်စလို စီရင်ကြသည်။ 
• ရှေ့နေများမှာလည်း ရှေ့နေအဖြစ် လိုက်ပါဆောင်ရွက် ပေးရန် အလုပ်အပ်ထားသည့် သူများအား ကောင်းမွန်စွာ ခုခံချေပ ကာကွယ်ပေးသည့်အတွက်  ခြိမ်းခြောက်ခြင်း နှင့် တရားစွဲဆိုခြင်းများ ခံကြရသည်။ 

FEM မှ ယခင်က ရေးသားပြုစု ထုတ်ဝေထားသော 505A Act of Revenge အစီရင်ခံစာတွင် စစ်တပ်မှ ပြည်သူတို့အား ယင်းတို့၏ လွတ်လပ်စွာထုတ်ဖော်ခွင့်အား အသုံးပြုသည့်အတွက် ထိန်းသိမ်း ခြင်း၊ ဖမ်းဆီးခြင်း၊ တရားစွဲဆိုခြင်း၊ ပြစ်ဒဏ်ချမှတ်ခြင်းနှင့် ပြစ် ဒဏ်ချမှတ်နိုင်ရန် ကြိုးစားခြင်းတို့ကို လုပ်ဆောင်ခဲ့သည့် အမှု ပေါင်း လေးထောင်ကျော်ကို ထည့်သွင်းအစီရင်ခံထားသည်။

စစ်တပ်၏ ဆိုးရွားကြမ်းတမ်းသော “စနစ်”အောက်တွင် လူတစ်ဦး ချင်းစီသည် နိုင်လိုမင်းထက်နိုင်သော “တရားစီရင်ရေး”အခြေအနေ ကို ကြုံတွေ့နေရသည်။ အချို့သောသူများသည် တရားမျှတမှု၊ တ ရားရေးစံနှုန်းများနှင့်ကိုက်ညီမှု အပါအဝင် လူသားချင်းစာနာမှု ရရှိ ရန်အတွက် ရည်ရွယ်ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသော ရဲရင့်သည့် တရားခံ ရှေ့နေများ၏ အကူအညီကို ကံကောင်းစွာပင် ရရှိကြသည်။ 

ဤအစီရင်ခံစာသည် စစ်တပ်၏ “တရားစီရင်ရေးစနစ်”ထဲတွင် ကျင် လည်နေရသူများ၏ ကိုယ်တွေ့အတွေ့အကြုံများအား အကျဥ်းချုံ့ တင်ပြထားပြီး အာဏာမသိမ်းခင်အချိန်တွင် အနည်းဆုံး စာရွက်စာ တမ်းများအပေါ်တွင် တည်ရှိခဲ့သည့် တရားရေးစံနှုန်းများအား ယခု လက်ရှိအခြေအနေများနှင့် အကျဥ်းချုပ်နှိုင်းယှဥ်ဖော်ပြထားသည်။ 

စစ်တပ်၏ “တရားစီရင်ရေးစနစ်”အတွင်းတွင် ကြုံတွေ့ခဲ့ရသည့် အ မှန်တကယ် ဖြစ်ရပ်များအား ရှင်းလင်းစွာ နားလည်ခြင်းအားဖြင့် တ ရားစွဲဆိုခံရသူများကို ထောက်ပံ့မှုများ မြင့်မားလာစေခြင်းနှင့် လူ့အ ခွင့်အရေး ကာကွယ်ရန် စည်းရုံးလှုံ့ဆော်မှုများ အားကောင်းလာစေ ခြင်းတို့ကို ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်ပါသည်။

FEM’s new report Myanmar military’s “justice” system examines the lived experience of lawyers, courts, and trials after the coup started.

The report outlines dramatic changes including:

• Police investigations are now launched before allegations are made
• Police use searches to conceal rampant theft
• Men, women, and children are all denied bail
• Most people arrested confess under conditions of inducement, threats, coercion, and torture
• Charges are laid without any evidence or witnesses presented
• Judges openly deny basic legal rights in court
• Trials are rushed through between 3 to 10 times faster
• Lawyers are threatened and prosecuted for properly defending their clients.

FEM’s earlier report, 505A Act of Revenge, documented almost four thousand cases of the military detaining, arresting, charging, trying, and sentencing people for exercising their right to freedom of expression. 

Each person has faced the military’s tyrannical “justice” in the military’s draconian “system”. Some people have been fortunate enough to be supported by a few brave defence lawyers intent on trying to uphold some element of fairness, due process, and humanity.

​​This new report summarises the lived experiences of those caught up in the military’s “justice system”, comparing the legal standards that existed, at least on paper, before the coup, and outlining the current conditions.

A clearer understanding of the lived experiences within the military’s “justice system” will enable improved support to defendants as well as stronger advocacy for the protection of human rights.